انواع سازه گلخانه
انواع سازه گلخانه در طرح های مختلف: درسراسر جهان, انواع مختلفی از سازه های گلخانه ای ساخته میشوند که برای پرورش محصولات در شرایط اب و هوایی مختلف مناسب هستند . با توجه به اینکه هر منطقه دارای شرایط اب و هوایی خاص خود است, ساخت گلخانه با یک فرم سازه ای مشترک نمیتواند جوابگوی نیازهای تمام مناطق باشد.
به همین دلیل، مهندسان سازه وکشت تصمیم به طراحی و ساخت انواع گلخانه های متنوع گرفتند تا امکان پرورش طیف گسترده ای از محصولات در مناطق وشرایط مختلف جوی فراهم باشد تا باعث گسترش کشاورزی شوند.
گلخانه ها را میتوان از نظر کارایی به دسته های مختلفی تقسیم کرد. شکل کلی گلخانه ها در ایران به دو فرم کمانی و قله ای تقسیم میشوند که با توجه به اقلیم هر منطقه شیب و اندازه های متفاوتی دارند، هدف تمام این نقشه کشی ها رسیدن به حداقل میزان نور و پوشش بیشتر زمین با هزینه کم است.
گلخانه های تونلی
سازه گلخانه های تونلی، دیواره های عمودی و جداگانه ندارند و سازه در محل برخورد به زمین به شکل منحنی است. سقف گلخانه های تونلی به نوع منحنی کامل و منحنی زاویه دار تقسیم میشوند؛ برای ساخت این نوع گلخانه از لوله های گالوانیزه استفاده میکنند که برای نصب به پایه های بتنی نیاز ندارند و با فاصله 5/2 _ 3 متر از همدیگر داخل زمین فرو رفته اند. عرض دهانه تونل ها 6_10 متر و ارتفاع ان ها 3_4 متر میتواند باشد.
سرعت نصب کردن گلخانه تونلی بالا است و معمولا ارزان هستند و در برابر قدرت باران و باد مقاومت بالایی دارند و برای گیاهان بیشترین امکان میزان دریافت نور خورشید را بوجود میاورند.
گلخانه های سیرکولار
سقف گلخانه های سیرکولاری کمانی و دیوارهای عمودی دارند. گلخانه های سیرکولاری در مناطق گرمسیری که وزش باد در آنها نسبتا شدید است ساخته میشوند. شکل گلخانه های سیرکولاری به صورت شمالی _ جنوبی است تا در تمام روز به صورت افتابگیر باشند.
در گلخانه های سیرکولار بیشتر کشت صیفی جات در کف زمین انجام میشود، چون امکان سکوبندی وجود ندارد. برای پوشاندن گلخانه های سیرکولاری از پلاستیک استفاده میکنند.
از مزیت های این گلخانه ها کمترین میزان مقاومت ایرودینامیکی در مقابل باد و حداکثر هوا نسبت به سطح پوششی است. مقاومت بالای این نوع گلخانه در مقابل باد, باران و برف محبوبیت بالایی در جهان دارد. ارزان بودن نصب ان نسبت به بقیه شکل ها و تابش مستقیم نور خورشید از دیگر مزایای این گلخانه ها است. .
گلخانه های قله ای ( شیروانی )
ساختمان گلخانه قله ای، سقف هایی با شیب 25 تا 30 درجه و دیوار های عمودی دارند. این نوع گلخانه بالاترین مقاومت در برابر برف دارد ولی هزینه ساختن آن نسبت به بقیه گلخانه ها خیلی بیشتر است. مهمترین مزیت این نوع گلخانه نسبت به انواع دیگر توانایی دریافت حداکثر میزان نور خورشید است البته این ویژگی درمنطقه های گرمسیر در تابستان جز معایب است به همین دلیل ساخت آن در مناطق گرمسیر رایج نیست و بیشتر در مناطق سردسیر مورد استفاده قرار میگیرد.
گلخانه های شیشه ای شکل دیگری از گلخانه های قله ای هستند که توانایی دریافت حداکثر میزان نور را دارد. این نوع گلخانه به دلیل شرایط اقلیمی کشور، در ایران خیلی کم مورد استفاده قرار میگیرند و فقط برای موارد خیلی خاص ساخته میشوند، به خصوص که باید هزینه بسیار بالایی برای ساخت این نوع گلخانه صرف کرد.
گلخانه های گاتیک ( اسپانیایی )
ترکیب گلخانه های قله ای و سیرکولار گلخانه گاتیک را بوجود می آورند که سقف آن ها کمان زاویه دار است. ساختمان گاتیک یکی از مقاوم ترین و محکم ترین سازه های مهندسی است. نمای بیرونی آن شباهت زیادی به گلخانه های قدیمی و سنتی دارد ولی بیشترین عملکرد را دارد. تا زمانی که پرورش و کشت گلخانه ای و کنترل آب و هوا در آن وجود دارد گلخانه های گاتیک یک انتخاب خوب و مقرون بصرفه با افزایش کیفیت گیاهان برای تمامی گلخانه داران است. در ضمن برای افرادی که به منظور کشت و پرورش حرفه ای گیاهان دارند امکان استفاده از سیستم های مکانیکی و پیشرفته به سادگی وجود دارد. یکی از مزیت های این نوع گلخانه ها مقاومت بالا در برابر باد های شدید و برف است. شکل منحصر به فرد سقف آن توانایی جاری شدن قطره های آب باران را برروی پوشش میدهد و قطره ای به داخل گلخانه و بر روی گیاه چکه نمیکند. همچنین به دلیل قوس سقف گلخانه ارتفاع بیشتری در خط الراس ایجاد میکند که امکان کشت محصولاتی که نیاز به ارتفاع بیشتری مثل خیار،گوجه فرنگی، فلفل و درختان گرمسیری را میدهد.
تقسیم بندی انواع سازه گلخانه از نظر شکل و ساختمان
گلخانه ها از نظر شکل خارجی به چهار گروه گلخانه یک طرفه، دو طرفه، نیمه دوطرفه و کمانی یا منحنی دسته بندی میشوند.
این چهارگروه را داخل یک گود یا روی سطح زمین بنا میکنند که آنها را گلخانه های عمیق یا گلخانه های سطحی مینامند. گلخانه های عمیق معمولا یک متر پایین تر از سطح زمین بنا میشوند تا در فصل زمستان سطح داخلی گرمتری نسبت به گلخانه های سطحی داشته باشند.
سازه گلخانه یک طرفه
این نوع گلخانه از یه طرف کاملا نور خورشید را دریافت میکند و از طرف مقابل تا نیمه از مصالح ساختمانی پوشیده شده است و بیشتر در کنار و نزدیک دیوار ساخته میشوند و طرف دیگر روشن و شفاف است. ارتفاع گلخانه معمولا 2.5 تا 3 متر است البته در بعضی مواقع ارتفاع بیشتری را طراحی میکنند.
سازه گلخانه نیمه دوطرفه
ارتفاع دیواره های کناری گلخانه نیمه دوطرفه در همه جهت ها با یکدیگر برابر است و از یک طرف تعداد ساعت های بیشتری در روز آفتاب گیر است و شیب آن رو به جنوب نسبت به شیب آن رو به شمال در این سازه بلندتر است و شیب جنوب حوالی 3/2 عرض گلخانه است و شیب شمال کمتر از 3/1 عرض گلخانه است و شیب سقف آن در قسمت جنوب 45 تا 55 درجه می باشد و بین 60 تا 90 سانتی متر دیوار جنوبی سنگ چین میشود.
هرقدر ارتفاع این نوع گلخانه بلندتر باشد بهتر است؛ چون گاز دی اکسید کربن در نقطه های مختلف بیشتر میشود و تبادل هوا بیشتر میشود پس در روز فعالیت بیشتری دارند ولی هراندازه ارتفاع بیشتر شود سوخت بیشتری تلف میشود و رطوبت زیاد میشود. برای کم کردن دما در تابستان پنجره های تاشو در سقف نصب میکنند.
گلخانه دوطرفه
این نوع گلخانه از هر دو طرف نور خورشید را کاملا دریافت میکند. این نوع سازه برای تولید بسیار زیادی از محصولات و گیاهان مناسب است، چون از طرف نور و درجه حرارت کاملا از نور خورشید سود میبرد. دیواره های کناری گلخانه های دوطرفه عمودی هستند و سقف این نوع گلخانه مثلثی است.
جهت این سازه شمالی _ جنوبی است و ارتفاع دیواره کناری گلخانه در همه جهت ها برابر است. سقف سازه از هر دو سمت هم اندازه و هم شیب است و ارتفاع سقف در بالاترین نقطه 2.5 تا 3.5 متر است.
عرض گلخانه های دو طرفه 6 تا 12 متر است و طول آن کمتر از 30 متر نباید باشد و معمولا بیشتراز 60 متر است. اندازه سکوها 80 سانتی متر و عرض سکوها 110 سانتی متر طراحی میکنند و جهت آن شمالی _ جنوبی است و اندازه زاویه شیب40 تا 45 درجه است.
گلخانه کمانی یا منحنی
جهت این نوع گلخانه ها شمالی _ جنوبی است و به شکل کوانست و جوی وپشته اند و در تمام طول روز افتاب گیر هستند و معمولا کف آنها قالب بندی میشود و پرورش و کشت مستقیما در کف زمین انجام میشود، با این حال امکان سکوبندی در این نوع گلخانه شدنی نیست و معمولا پرورش و تولید صیفیجات انجام میشود.
ساختمان گلخانه ار اجزای کمان ها، سازه انتهایی، لوله های فوندانسیون، پیچ و مهره و گیره، حمایت کننده های جانبی و مواد پوششی بوجود آمده است. در سازه جوی و پشته اندازه طول کمان بالایی دیواره کناری را از 2/1 تا 2 برابر عرض واحد سازه محاسبه میکنند ولی برای حفظ تعادل گلخانه آن را 5/1 برابر عرض واحد سازه محاسبه میکنند.
